Trądzik różowaty - to trzeba leczyć!

Trądzik różowaty (TR, acne rosacea) to coraz częściej spotykana dermatoza o charakterze przewlekłym. Charakteryzuje się:

•        częstym, przemijającym zaczerwienieniem skóry twarzy,

•        trwałym rumieniem skóry twarzy,

•        teleangiektazjami (tzw. pajączki),

•        grudkami i krostkami,

•        świądem, podrażnieniem i suchością skóry,

•        podrażnieniem oczu,

•        obrzękiem skóry twarzy,

•        w przypadkach ciężkich: przerostem tkanek.

Typowe umiejscowienie zmian:

•        twarz (głównie część środkowa),  

•        nos, policzki, czoło i podbródek,

•        rzadziej: owłosiona skóra głowy, za uszami, boczne powierzchnie szyi, dekolt, górna część tułowia.

Kto choruje na TR?

•          częściej chorują kobiety niż mężczyźni (stosunek 3:1),

•          u 1/3 pacjentów stwierdza się dodatni wywiad rodzinny,

•          najczęściej osoby w wieku 30-60 lat,

•          na najcięższą postać TR  (o typie rinophyma) chorują mężczyźni,

•          zapadalność jest zwiększona u osób z I i II fototypem skóry,

•          zmiany zaostrzają się w okresie menopauzalnym, w ciąży, w czasie miesiączki
i jajeczkowania.

Przebieg choroby:

TR jest dermatozą nieuleczaną, o charakterze przewlekłym, z okresami zaostrzeń i remisji. Każde zaostrzenie przyczynia się do nasilenia objawów choroby. Przebieg choroby jest etapowy i można
go podzielić na 4 okresy: 

• okres prodromalny (czyli okres zwiastunów)
• faza I
• faza II
• faza III

Etap:	Objawy:
Okres prodromalny	Trwa od pojawienia się pierwszych objawów do pełnego rozwoju objawów klinicznych. Okres ten może kończyć się wyzdrowieniem, ponieważ mechanizmy obronne ustroju mogą być bardzo silne i zahamować rozwój choroby.
Faza I (pre-rosacea)	Nadwrażliwość skóry na czynniki chemiczne i fizyczne; nawracający rumień
Faza II	Wybitna nadwrażliwość skóry; trwały, zwiększający się rumień; obrzęk skóry twarzy; grudki, krostki; zajęcie oczu
Faza III	Czyrak, mnogie guzki zapalne; włóknienie i przerost gruczołów łojowych; rhinophyma

Patogeneza (przyczyny) TR:

•        zaburzenia naczynioruchowe,

•        naturalna odporność immunologiczna,

•        wolne rodniki tlenowe,

•        promieniowanie UV (przyczynia się do pobudzenia angiogenezy)

•        czynniki infekcyjne (np. Demodex foliculorum – przyczynia się do stanu zapalnego; Helicobacter pylori – nasila zmiany skórne)

•        styl życia/pielęgnacja skóry (w dużym stopniu mają wpływ na zaostrzanie się choroby)

Postacie TR:

1. Typ rumieniowy z teleangiektazjami

2. Typ grudkowo-krostkowy

3. Typ przerostowo-naciekowy

4. Typ oczny

Postać TR:	Objawy:	Leczenie:
Rumieniowa z teleangiektazjami	Teleangiektazje, rumień w środkowej części twarzy: ·      nawracający, utrzymujący się > 10 minut ·      trwały	Unikanie czynników drażniących (kosmetyki, wahania temp., ostre przyprawy, prom. UV)
Grudkowo-krostkowa	Stały rumień i obrzęk twarzy; grudki i krostki, drobne guzki	Jak wyżej oraz: ·  miejscowo: kwas azelainowy, metronidazol, klindamycyna, erytromycyna, 10% sulfacetamid sodu z 5% siarką; ·  ogólnie: tetracyklina, minocyklina, erytromycyna, w ciężkich i opornych przypadkach: retinoidy
Przerostowo-naciekowa	Stały rumień, obrzęk twarzy, grudki, krostki, guzy, pogrubienie skóry, zajmowanie okolic nosa (rhinophyma), uszu, oczu, czoła, okolic jarzmowych	Jak wyżej oraz: Retinoidy ogólne; leczenie chirurgiczne, elektrokoagulacja, dermabrazja, kriochirurgia, laseroterapia (CO2)
Oczna	Pieczenie, kłucie, świąd oczu; zapalenie spojówek; zapalenie brzegów powiek’ nadwrażliwość na światło	Jak wyżej oraz: sztuczne łzy; opieka okulistyczna; glikokortykosteroidy miejscowe

Każdy podtyp może mieć przebieg:

·         łagodny,

·         umiarkowany,

·         ciężki.

Obecność objawów pierwotnych (napadowy/utrwalony rumień; teleangiektazje; grudki, krosty) ocenia się w skali 0-3, gdzie:

0     – brak objawów,

1     – nasilenie łagodne,

2     – nasilenie umiarkowane,

3     – nasilenie ciężkie.

Objawy wtórne (pieczenie, kłucie, tarczki – ogniska rumieniowo-zapalne z obecnością grudek i krost bez zmian w skórze otaczającej, lokalizacja poza twarzowa, zmiany przerostowe) ocenia się poprzez stwierdzenia:

·         występuje,

·         nieobecne.

Czynniki wyzwalające i nasilające objawy TR:	Przykłady:
Fizyczne:	Słońce, upał, silny wiatr, zimno, sauna, gorące powietrze, lampy słoneczne, promieniowanie UV, wilgoć, gorąca kąpiel
Chemiczne:	Kosmetyki z acetonem i alkoholem, środki zapachowe, mentol, mydło, środki ściągające i złuszczające (peelingi mechaniczne), AHA, glikol propylenowy, laurylosiarczan sodu
Środki spożywcze:	Sery, produkty mleczne, czekolada, wanilia, wątróbka, ostre przyprawy (curry, chili, pieprz), sos winegret, sos pomidorowy, sos sojowy, gorące/ mocne napoje (herbata, kawa, czekolada), alkohol
Leki:	Retinoidy, witamina PP, kwas nikotynowy, inhibitory acetylocholiny, statyny, leki rozszerzające naczynia krwionośne (nitrogliceryna, glikokortykosteroidy)
Inne:	Wzmożone emocje, wysiłek fizyczny, miesiączka, menopauza, grypa, alergie

Leczenie TR:

·         farmakologiczne,

·         pielęgnacja domowa,

·         unikanie szkodliwych czynników,

·         światłoterapia i laseroterapia (naświetlania lampą Sollux z niebieskim filtrem; teleangiektazje usuwa się za pomocą lasera lub elektrokoagulacji. Przy rhinophyma stosowany jest laser CO_2).

! Najlepsze wyniki : połączenie farmakoterapii z odpowiednią pielęgnacją domową skóry i unikanie czynników zaostrzających zmiany skórne.

Zabiegi kosmetyczne:

·         IPL (zmniejsza/niweluje rumień na skórze, uspokaja stany zapalne)

·         zabiegi złuszczające: peelingi enzymatyczne, kawitacyjne, PHA (polihydroksyalkanolany)

·         galwanizacja, jonoforeza z wit. C, chlorkiem wapnia, wyciągiem z rutyny

·         zabiegi ultradźwiękami

·         drenaż limfatyczny

·         lampa Sollux z niebieskim filtrem

·         laseroterapia (zamykanie rozszerzonych naczynek)

·         elektrokoagulacja (zamykanie rozszerzonych naczynek)

·         zabiegi nawilżające, odżywcze, wyciszające, kojące skórę

Pielęgnacja domowa:

·         stosowanie filtrów UV (SPF 15+)

·         mycie skóry twarzy delikatnymi preparatami (np. płyny micelarne do skóry wrażliwej, naczyniowej)

·         myć skórę twarzy letnią wodą

·         wycierać skórę twarzy delikatnie, miękkim ręcznikiem

·         nawadnianie skóry (od wew.: picie ok 1,5 l wody/dobę i zew.: odpowiednimi kosmetykami, np. takimi, które zawierają kw. hialuronowy)

·         kremy/preparaty z retinolem

·         kremy/ preparaty z kwasem azelainowym

·         stosowanie preparatów przywracających elastyczność, uszczelniających naczynka krwionośne, normalizujących ich przepuszczalność,
np.: bioflawonoidy, rutynę witaminę C, K, B2, związki krzemu, glinka biała, garbniki (występujące np. w chabrze i bławatku), wyciągi z: oczaru wirginijskiego, kasztanowca, męczennicy lekarskiej, krwawnika, nostrzyka; stosowanie preparatów o działaniu przeciwobrzękowym, np.: arnika górska, nagietek, bluszcz zwyczajny, lipa oraz olejki eteryczne takie jak: rumiankowy, pietruszkowy i różany